MEMORIA DO PROXECTO XACOBEO AUTISMO. UN CAMIÑO DE TODOS 2021
‘Xacobeo Autismo. Un camiño de todos’ é unha iniciativa da Fundación Menela que se enmarca dentro do programa O teu Xacobeo, impulsado pola Xunta de Galicia para a dinamización do Xacobeo 2021. No seu desenvolvemento contou có apoio e colaboración do Concello de Nigrán.
En 2019 iniciamos o Camiño Portugués da Costa e o fixemos desde A Guarda ata Nigrán; foi unha experiencia que nos converteu en peregrinos e peregrinas, nos reportou vivencias moi positivas, e contribuíu a facer o Camiño mais accesible.
No ano 2020 tivemos que suspender a realización do proxecto polas restricións impostas pola COVID 19, pero no 2021, e coas correspondentes autorizacións de Política Social e Sanidade, retomamos o camiño con máis ilusión, implicación e responsabilidade que nunca, porque xa nos facía falta cambiar a rutina do noso día a día en Castro Navás e deixar atrás longos meses de restricións, gozando do compañeirismo que xorde dos retos compartidos. Previas Neste segundo ano de proxecto fixemos o traxecto comprendido entre Nigrán en Pontevedra.
‘Xacobeo Autismo. Un camiño de todos’ desenvolveuse entre o 27 de abril e o 7 de xuño de 2021, sendo tres as accións principais do mesmo: ‘Facendo Camiño’, ‘Camiña Connosco’ e ‘Un Camiño de Todos’, que se resumen a continuación:
- Facendo Camiño
‘Xacobeo Autismo. Un camiño de todos’ ofreceu a 20 persoas con Trastorno do Espectro do Autismo (TEA) e discapacidade intelectual asociada, usuarias do Centro de Día e Residencial Castro Navás - Fundación Menela, a oportunidade de vivir e compartir a experiencia dun tramo do Camiño Portugués da Costa, gozar da súa beleza paisaxística e dun espazo de lecer para coñecer máis de preto a cultura, a arte, o patrimonio e a gastronomía propia de Galicia.
O 7 de maio Fundación Menela, a Xunta de Galicia e o Concello de Nigrán presentaron, en rolda de prensa, o Proxecto ‘Xacobeo Autismo. Un camiño de todos’. O Centro Castro Navás acolleu este acto de presentación no que participaron o alcalde de Nigrán, Juan A. González, a delegada da Xunta de Galicia en Vigo, Marta Fernández-Tapias, o director xeral da Fundación Menela, Cipriano L. Jiménez, e a directora do Centro Castro Navás, Pilar Pardo, os cales estiveron acompañados polo equipo directivo da Fundación Menela.
A delegada territorial da Xunta de Galicia en Vigo, Marta Fernández-Tapias valorou a proposta da Fundación Menela polo seu compromiso coa integración das persoas con autismo e a dinamización do Camiño Portugués pola Costa. Neste contexto, Fernández-Tapia subliñou o éxito do programa “O teu Xacobeo”, que tal e como expuxo “permítenos diversificar, entre moitos colectivos e a través de moitos pequenos actos, o impacto do Camiño e o valor deste Ano Santo no que nos atopamos, incorporando centos de propostas á programación do Xacobeo”.
O itinerario desta Ruta Xacobea estivo precedido por un período de preparación física e adestramento cultural. Coñece o Camiño foi a actividade deseñada para que as persoas con TEA coñecesen a transcendencia, esencia e significado do Camiño Portugués da Costa e da Cultura Xacobea, as diferentes etapas do Camiño, e a secuencia de actividades culturais a realizar; todo elo en base ao material de apoio individualizado elaborado en secuencia de imaxes.
O tramo do Camiño Portugués da Costa comezou o 11 de maio en Nigrán, cun percorrido organizado en 6 etapas pasando por Coruxo, Vigo, Teis, Redondela, Arcade ata chegar o 26 de maio a Pontevedra. En cada unha das etapas os peregrinos visitaron as principais atraccións culturais, gastronómicas e paisaxísticas de cada zona (vila de Bouzas, praia de Samil, senda da auga, ponte medieval de Ponte Sampaio, centro histórico de Pontevedra, foron algúns dos lugares visitados), e pasaron dúas noites en albergues situados ao longo do Camiño.
Os peregrinos e peregrinas de Castro Navás foron recibidos por diferentes representantes políticos e membros das corporacións municipais dos Concellos polos que transcorre o Camiño Portugués da Costa. O 11 de maio saímos de praia América acompañados polos seguintes representantes do Concello de Nigrán: concelleira de terceira de idade, María Mayán, a concelleira de Turismo, Xuventude e Participación Cidadá, Cristina Dosil, e a concelleira de Asuntos Sociais, Bibiana Peixoto. Na saída desde o Concello de Vigo o 18 de maio, estivemos acompañados polo alcalde Abel Caballero. Na vila de Redondela, o 25 de maio, recibiunos na Casa do Concello a súa alcaldesa, Digna Rivas, e a concelleira de Educación, Olga García. Na sexta e última etapa do camiño, recibiunos Miguel Anxo Fernández, alcalde de Pontevedra, e a concelleira Eva Villaverde.
En cada unha das recepcións nos concellos os rapaces de Castro Navás participaron activamente contando en primeira persoa como tiña sido a anterior edición e a ilusión coa que estaban vivindo esta segunda.
▪ Camiña Connosco
Este ano os Centros Educativos e os Centros de Atención a Persoas con Discapacidade non puideron acompañarnos camiñando como se fixera dous anos antes debido ás restriccións vixentes. Aínda así, un total de 7 Centros Educativos déronnos o seu apoio durante as etapas do Camiño dun xeito virtual: CEIP Humberto Juanes de Nigrán, Colexio Apóstolo Santiago de Vigo, CEE Saladino Cortizo de Vigo, IES A Guía de Teis, CEIP Reboreda de Redondela, IES Soutomaior e IES Montecelo de Pontevedra. Estes centros educativos enviáronnos forzas a través duns vídeos elaborados por eles e os seus mestres nos que nos mostraban as paraxes e lendas máis bonitas e interesantes da súa zona para poder visitar durante a nosa estadía no seu concello. Tamén nos deron bos consellos á hora de facer o camiño de Santiago e algúns ata se animaron a utilizar pictogramas.
Esta iniciativa tamén contribuíu a visibilizar e achegar o Autismo á sociedade. A estes centros educativos se lles enviou información sobre Fundación Menela e sobre o proxecto Xacobeo e Autismo para que nos puidesen coñecer mellor.
▪ Un Camiño de Todos
O valor do proxecto reside tamén noutra das súas accións principais, impulsar a mellora da accesibilidade cognitiva dos espazos polos que transita o Camiño Portugués da Costa. Debido á situación sanitaria excepcional que estamos vivindo, solicitamos a colaboración do Sergas para colocar Sistemas Aumentativos e Alternativos da Comunicación (Pictogramas) na sinaléctica dos centros de saúde dalgunhas das localidades polas que pasamos camiñando, a fin de mellorar a accesibilidade cognitiva das persoas con TEA en espazos sanitarios.
Tras unha revisión da sinaléctica, proposta de sinalización e información sobre a importancia da accesibilidade cognitiva para as persoas con Autismo e con graves dificultades na comunicación, os centros de saúde de San Paio de Navia e Teis, situados na área sanitaria de Vigo, os albergues de A Conserveira de Redondela e Ponte Sampaio de Arcade, e hospedaría Pazo Pías en Nigrán, sinalizáronse con pictogramas. Os pictogramas facilitan contornas predicibles e comprensibles, potencian a calidade do turismo accesible e, en definitiva, garanten o dereito ao acceso a bens e servizos en igualdade de condicións. Nas 5 edificacións, 3 de uso público e 2 de uso privado, colocáronse un total de 215 pictogramas. Os pictogramas utilizados neste proxecto proceden de ARASAAC (http://arasaac.org) e son propiedade do Goberno de Aragón que os distribúe con licencia Creative Commons.
Atendendo a dureza emocional que está a vivir o persoal sanitario por mor da COVID-19, este ano quixemos render homenaxe ao traballo realizado polo persoal sanitario nesta pandemia. A homenaxe ao persoal sanitario contou cun acto de agradecemento no Hospital Álvaro Cunqueiro de Vigo e o Centro de Saúde Val Miñor, centros de referencia para as persoas usuarias e residentes do Centro de Día e Residencial Castro Navás.
Para rematar esta memoria queremos recoller o agradecemento pola colaboración da empresa Agua Sana e do Servizo de Protección Civil que nos acompañaron ao longo do Camiño.
Fundación Menela | 20 de agosto de 2021